Պատմություն

Ես դիտեցի երկրորդ ֆիլմը, որը պատմում էր պունիկյան պատերազների մասին: Ինչպես գիտենք Հռոմը գտնվում է Իտալյայում Ապենինյան թերակղզում։ Հռոմին ամենից մոտը և հարուստը Սիցիլիան էր: Սիցիլիան հռոմեացիները ցանկանում էին դարձնել Հռոմի մի մասը, սակայն Կարթագենը, որը գտնվում էր Աֆրիկայի հյուսիսում դրան համաձայն չէր: Այդպիսով սկսվեց Կարթագենի և Հռոմի պատերազմը: Հռոմեացիները կարթագենի բնակիչներին անվանում էին Պունա, այդտեղից էլ ճիշտ է այդ պատերազմները անվանել պունիկյան: Առաջին պատերազմը տևեց 23 տարի` Ք. ա. 264-241թթ.: Այդ ժամանակ Կարթագենը զգալի պարտություն կրեց: Չնայած դրան շարունակեց վախ ներշնչել Հռոմին:

Երկրորդ պատերազմը վարում էր հայտնի և ամենազոր արքա-զորավար` Հաննիբալը: Հռոմեացիները կարծում էին, թե նա զորքը կբերի ծովով, սակայն Հաննիբալը Իսպանիայից, որտեղ տեղավորել էր իր զորքերը շարժվեց դեպի Ալպյան լեռներ: Այդ ճանապարհը անցանելի էր այդ պատճառով Հանիբալը ունեցան զոհեր։ Նրանք հասնում էին ենտեղ որտեղ ապրում էր Գալլաները, ովքեր դեպ էին Հռոմին։

Գալլաները Հաննիբալին ապահհովեցին զենքով: Գալլաներից շատերը նույնիսկ մտան Կարթագենի զորքի մեջ, ինչի շնորհիվ կռվեցին ընդդեմ Հռոմի: Հռոմը անսպասելի հարվածից կրեց պարտություն և գրեթե բոլոր հռոմեացի զիվորները սպանվեցին կամ հանձնվեցին:

Հաննիբալը կարողացել էր մշակել մեկ ուրիշ ռազմավարություն, որը նման էր քառանկյան: Այդ ռազմավարությամբ նրան կարողացան հաղթել հռոմեացիներին Ք. ա. 216թ.: Սակայն 202թ. Կարթագեն կրեց պարտություն: Դա Հաննիբալի առաջին պարտություններ: Չնայած դրան Հաննիբալի դավաճանեցին և երկրից դուրս վտարեցին: Իսկ Ք. ա. 146թ. Կարթագենը հռոմեացիները վերջնականապես հավասարեցրին հողին:

Հռոմեկան քաղաք-պետությունը Ք.ա. 5-3-րդ դարեր

Հռոմեկան քաղաք-պետությունը Ք.ա. 5-3-րդ դարեր

Նկարագրել, համեմատել պատրիկների, պլեբեյների իրավունքները:

Հռոմ քաղաքի համայնքը կազմում էին Հռոմի բնիկները, որոնք կոչվում էին օատրիկներ: Պատեր բառից, որը նշանակում էր հայ և ուներ մեծ իրավունք ընտանիքի անդամների վրա: Կարող էր նրանց վաճառել, անգամ մահապատժի երնթարկել: Սկզբում ատտրիկները չուն էին սեփական հող: Հողը ամբողջ համայնքի սեփականությունն է և կոչվում էր հասարակական հոող: Առանձին ընտանիքներ ունեին փոքրիկ այգիներ Պատրիկական միքանի ընտանիքներկազմում էին տոհմ: 10 տոհմը կուրյա տրիբուս ընդամենը կար 3տրիբուս: Պատրիկական տոհմի ավագները կազմում էին սենատ, որը 300 հոգուց էր կազմված: Բոլոր չափահաս տղամարիկ մասնակցում էին ժողովներին ոորտեղ վճռվում էին կարևոր հարցեր: Հռոմեական համայնքից պետություն է առաջացել հին ժամանակներում պետության գլուխ կանգնած էր ցեղապետը կամ թագավորը: Նա  զորքի հրամանատարն էր գերագույն դատավորը անագմ  քուրմը:Պլբեյները
Հռոմի այն բնակիչները, որոնք չէին մտնում տոհմային համակայնքի մեջ կոչվում էին պլեյբեր: Նրանք հռոմի կողմից նվաճված ցեղերի մարդիք էին պլեյբեերները ազատ էին համարում բաց քաղաքական իրավունքներ չուն էին, նրանք չէին մասնակցում ողովրդական ժողովին: Բանակում չէին ծառայում պատիկների կրոնական ծեսերին չէին կարող մասնակցել: Նրանք չէին կարող ամուսնանալ պատրիկների հետ: Պլեյբերները հասարակական հողից օգտվելու իրավունք չունեին: Իրավազուր դրությունը շատ էր նեղում միքիչ հարստացած պլեյբերներին: Ծանր դրությունյան մեջ էին չկավոր պլեյբերները նրանք տառապում էին հոգ չունենալուց և պառտքերից: պառտքքը չտված պլեյբեին 60օր պահում էին շղթայակապ, եթե ելի չէր կարղանում պառտքը տալ վաճառում էին օտար երկիր ստրկության:

Տուր «հանրապետություն» հասկացության բացատրությունը:

Հանրապետությունը լատիներեն ռեսպուբլիկա-հանրային գոր բառից է պետական կառավարման ձև որի դեպքում պետական իշխանության բարձրագույն մարմինները կազմում էին սահմանադրության և օրենքներով որոշված ժամկետով ու կարգով ընտված ներկայացուցիչներից: Այսպիսի ձևով կառավարվող երկիրը կոչվում է հանրապետություն: Հռոմում ք. ա. 7-րդ թագավոր Տարքրինիոս գոռոցի ժամանակ թավորական իշխանությունը տաալվեց: Իր բռնություններով նա իր դեմ հանեց պատրիկներին որոնք 510 թվին ապստամբեցին ու աարտաքսեցին նրան: Թագավորին վռնդելուց հետո պատրկները ընտրեցին կառավարման նոր ձև: Ամեն տարի ժոողովուրդը սկսեց պատրիկներից 2կոնսուր ընտրել: Կոնսուրները ավելի քիչ իշանություն ուն էին, քան նախկին թագավորները, որովհետև նրրնաք 2 հոգի էին և  կարող էին իրար դեմ գործեել նրանց պաշտոնը սահմանափակված էր մի տարի ժամանակով տարին լրանալուց հետո կարող էին նրանց պաժել եթե հանցանք էին գործել այսպիսով ամրապնդված պատրիկների իշխանությունով Հռոմը անցնում էր հանրապետություն դառնալու:

Պատմիր հռոմեական բանակի կառուցվածքի մասին:

Հռոմը պայքարիչ միշտ դուր էր գալիս գաղթանակած քանի, որ ներ լավ կազմակերպված և հիանալի սպառազինված բանակկի շնորհիվ: Բանակի  գլխավոր մասը հանդիսանում էր ճծանրազեն հետևազորը, որտեղ հիմնականում գյուղացիներն էին: Հետևակա զինվորները ունէին եկսայրի կարճ ու սուսեր և երկար նետելի նիզակ: Նրանք պաշպանական միջոցներ էին Զրահը, Սաղավարտը և խոշոռ Վահանը: Բանակը բաղկացած էր միքանի գնդերից` լեգիոներից:Լուրաքանչուր լեգեոնում բացի ծանրազեն հետևակակազորից կաին որոշ թվով թեթև հետևակներ և հեծիիալներ: Կռվի ժամանակ լեգիոնը 3 շարք էր կազմում սկզբում երիտասարդները. հեետո հասակավվորները, 3-րդում փորձված կոփված զինվորները: Կռվի ժամանակ սկսում էին կռվեել առաջում կանգնած թեթևածեն թեթևակն հետո  նրանք հետ էին քաշվում և կռի մեջ էին մտնում առաջին շարքը հետո նրանք նետում էին նրանց  երկար նիզակները, որոնք խրվելով հակառակորդի վահանների մեջ նրանց զրկում էր ազատ կռվելու հնարավրությունից դրանից հտո սկսում էր ձեռներով սուսերամարտը: զինվորները ենթարկվում էին ռազմական ֆիստ կարգապահության: Լեգոնում ծառայում էին միայն Հռոմեական քաղաքացիները: Հռոմեական բանակում կար նաև ամրացված ճանբարը, որը մեծ դեր էր խաղում առշավանքի ժամանակ: Այն սովորաբար տեղավորում էին բլրի լանջին և ուներ ուղանկյունու ծեր նրա  շուրջը պատրաստում էին հողապատներ և ներսում տեղավում էին վրաններ: Բանակը ուներ մեխանիկական հարմարանքներ, որոնք ունէին Հույները և Մակեդոնացիները, օրինակ կատապուլտաներ նետեր գցելու համար: Բալլիստաներ, խոշոր քարեր նետելու համար: Քանի արդարական վիտխարի շարժականփայտի աշտարակներ, որոնք մոտեցնում էին քաղաքի պարիսպներին: Բաբաներ քաղաքի պարիսպներր քանդելու համար: Այսպիսի հզոր բանակով հռոմեացիները շահել էին շատ ճակատամարտեր և խոսափել պարտություններից որովհետև կարողանում էին կառուցել ամրացրած ճամբար:

Աղբյուրները’ Համաշխարհային պատմություն, էջ 110-114, համացանց

   Հին Հռոմի պատմության արշալույսը․

Մայրենի

1.Բացատրի՛ր տրված դարձվածքները.

կրակ կտրել- Զայրանալ

օր ու արև չտալ-

ձեռք մեկնել-օգնել

նոր էջ բացել- Որևէ բնագավառում նոր էտապ՝ դարաշրջան սկսել՝ սկզբնավորել

հին երգը երգել-

ջրի երես դուրս գալ- բացահայտվել

2.   Գրի՛ր ծով, քար, թև, ոտք  բառերի ուղիղ և փոխաբերական իմաստները:

ծով-

Ուղիղ իմաստով-ջրային տարածք

Փոխաբերական-ծով համբերություն

քար-

Ուղիղ իմաստով-հանքանյութ

Փոխաբերական-քար լռություն

թև-

Ուղիղ իմաստով-մարմնի մաս

Փոխաբերական- թև ու թիկունք

ոտք-

Ուղիղ իմաստով-մարմնի մաս

Փոխաբերական- ոտքը քարին դիպել

3.Տրված են ռուսերեն ասացվածքներ, գտիր այդ ասացվածքների հայերեն համարժեքները:

Ա. Мал клоп, да вонюч.

Մուկը մի բան չի, բայց որ ընկնում է կարասը հարամում է:

Բ. Что летом родится, то зимой пригодится.

Ամառվա փուշը ձմեռվա նուշն է:

Գ. Придет осень, за все спросит.

Ճտերն աշնան են հաշվում:

Դ. Научиться хорошему мало и тысячи дней, научиться дурному – достаточно и часа.

Վատ բանը շուտ են սովորում:

Ե. Любовь зла – полюбишь и козла.

Սերը աթարին էլ է կպչում;

4.Տրված պարզ բառերով կազմիր բարդ բառեր այնպես, որ մի դեպքում լինեն բառի վերջին բաղադրիչը, մյուս դեպքում՝ առաջին:

Ծաղիկ-ծաղկազարդ, ջրծաղիկ

Գլուխ-գլխակեր, ինքնագլուխ

Գիր- գրատուն,ինքնագիր

Շղթա-շղթայակապ,

Ջուր-ջրաշխարհ, սակավաջուր

Տուն- տնամերձ, վերնատուն

Երգ- երգչախումբ, մեներգ